فصل چهارم: شب مردان خدا،

89- نافله، عاشورا، جامعه

سیّد احمد بن سیّد هاشم بن سیّد حسن موسوی رشتی، تاجر معروف از رشت، این حکایت را در شهر کاظمین به درخواست شیخ عباس قمی علیها السلام (1294-1359 ه .ق) به وی تعریف کرده است که:
در سال 1280 ه .ق به قصد زیارت حجّ بیت الله الحرام از رشت به تبریز رفتم و در خانه حاجی صفر علی، تاجر تبریزی معروف منزل کردم. چون قافله نبود متحیّر ماندم. تا آن که حاجی جبّار جلودار سدهی اصفهانی بار برداشت به جهت طرابوزَن (ولایتی از ولایات ترکیه) تنها از او مرکبی کرایه کردم و رفتم. چون به منزل اول رسیدیم، سه نفر دیگر به تحریص حاجی صفر علی به من ملحق شدند. یکی حاج ملاّ باقر تبریزی و حاجی سیّد حسین تاجر تبریزی و حاجی علی نامی که خدمت می کرد. پس به اتفاق روانه شدیم، تا رسیدیم به سرزمین روم و از آنجا عازم طرابوزن شدیم. در یکی از منازل ما بین این دو شهر حاجی جبّار جلودار به نزد ما آمد و گفت: این منزل که در پیش داریم ترسناک است، قدری زود کوچ کنید که به همراه قافله باشید. چون در سایر منازل غالباً از عقب قافله به فاصله می رفتیم، پس ما هم تخمیناً دو ساعت و نیم یا سه ساعت به غروب مانده حرکت کردیم، به قدر نیم یا سه ربع فرسخ از منزل خود دور شده بودیم که هوا تاریک شد و برف باریدن گرفت، به طوری که رفقاه هر کدام سر خود را پوشانیده تُند راندند. من نیز هر چه کردم که با آنها بروم ممکن نشد، تا آنکه آنها رفتند و من تنها ماندم. پس از اسب پیاده شده در کنار راه نشستم و خیلی مضطرب بودم، چون پول زیادی برای خرج راه همراه داشتم. بعد از تأمل و تفکّر تصمیم گرفتم که در همین موضع بمانم تا فجر طالع شود و به آن منزل که از آنجا بیرون آمده ایم مراجعت کنم و از آنجا چند مستحفظ به همراه داشته به قافله ملحق شوم. در آن حال در مقابل خود باغی دیدم و در آن باغ باغبانی که در دست بیلی داشت و بر درختان می زد که برف از آنها بریزد، پس پیش آمد و به فاصله کمی ایستاد و فرمود: تو کیستی؟ عرض کردم: رفقا رفتند و من ماندم، راه را گم کرده ام. به زبان فارسی فرمود: «نافله بخوان تا راه را پیدا کنی» من مشغول نافله شدم، بعد از فراغ از تهجّد باز آمد و فرمود: نرفتی؟ گفتم: والله راه را نمی دانم. فرمود: زیارت جامعه بخوان. من جامعه را حفظ نداشتم و تاکنون حفظ ندارم با آنکه مکرّر به زیارت عتبّات مشرّف شدم. پس از جای برخاستم و زیارت جامعه را تا آخر از حفظ خواندم. باز نمایان شد، فرمود: نرفتی؟ هستی؟! مرا بی اختیار گریه گرفت، گفتم: هستم، راه را نمی دانم. فرمود: عاشورا بخوان و زیارت عاشورا را نیز حفظ نداشتم و تاکنون ندارم. پس برخاستم و مشغول زیارت عاشورا شدم از حفظ، تا آنکه تمام لعن و سلام و دعای علقمه را خواندم. دیدم باز آمد و فرمود: نرفتی؟ هستی؟! گفتم: نه هستم تا صبح، فرمود: من حالا تو را به قافله می رسانم. پس رفت و بر الاغی سوار شد و بیل خود را به دوش گرفت و فرمود: به ردیف من بر الاغ سوار شو، سوار شدم. پس عنان اسب خود را کشیدم تمکین نکرد و حرکت ننمود. فرمود: عنان اسب را به من ده، دادم، پس بیل را به دوش چپ گذاشت و عنان اسب را به دست راست گرفت و به راه افتاد. اسب در نهایت تمکین متابعت کرد. پس دست خود را بر زانوی من گذاشت و فرمود: شما چرا نافله نمی خوانید، نافله، نافله، نافله، سه مرتبه. باز فرمود: شما چرا عاشورا نمی خوانید؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا، سه مرتبه. و بعد فرمود: شما چرا جامعه نمی خوانید؟ جامعه، جامعه، جامعه، و در وقت طی مسافت دایره وار سیر می نمود. یک دفعه برگشت و فرمود: آنها رفقای شما هستند، دیدم که بر لب نهر آبی فرود آمده مشغول وضو به جهت نماز صبح بودند. پس من از الاغ پایین آمده که سوار اسب خود شوم نتوانستم، پس آن جناب پیاده شد و بیل را در برف فرو کرد و مرا سوار کرد و سر اسب را به سمت رفقاه برگردانید. من در آن حال به خیال افتادم که این شخص کی بود که به زبان فارسی حرف می زد و حال آن که غالباً زبانی جز ترکی و مذهبی جز عیسوی در آن حدود نبود و چگونه به این سرعت مرا به رفقای خود رساند، به عقب نظر کردم، احدی را ندیدم و آثاری از او پیدا نکردم. پس به رفقای خود ملحق شدم.** مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، ص 1099.***

90- لحظه های خدائی یک جوان

از حضرت امام صادق علیه السلام نقل است که روزی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله در مسجد نماز صبح می گذارد. پس نظر کردند بسوی جوانی که او را حارثة بن مالک نام داشت. دیدند که سرش از کثرت بی خوابی به زیر می آید و رنگ رویش زرد شده و بدنش نحیف گشته است...
حضرت از او پرسیدند: به چه حال صبح کردی و چه حال داری ای حارثه؟! عرض کرد صبح کردم یا رسول ا... با یقین. حضرت فرمود: بر هر چیزی که ادعا کنند حقیقتی و علامتی هست، حقیقت و علامت یقین تو چیست؟ عرض کرد: حقیقت یقین من یا رسول ا... این است که پیوسته مرا محزون و غمگین دارد و شبها مرا بیدار و روزهای گرم مرا به روزه می دارد و دل من از دنیا روی گردانیده و آنچه در دنیاست مکروه دل من گردیده است و یقین من به مرتبه ای رسیده که گویا عرش خداوندم را که برای حساب در محشر نصب کرده اند و خلایق همه محشور شده اند و گویا من در میان ایشانم و می بینم اهل بهشت را که در بهشت تنعّم می نمایند. و می بینم اهل جهنم را که در میان آتش معذبند. حضرت به اصحاب فرمود: این بنده ایست که خدا دل او را به ایمان منوّر گردانیده است. پس فرمود: ای جوان بر این حال که داری ثابت باش. عرض کرد یا رسول ا... دعا کن که حق تعالی شهادت را روزی من گرداند. حضرت دعا کرد و او در یکی از جنگها به فیض شهادت نائل آمد.** منازل الاخره، ص 134.***
گفت پیغمبر صباحی زید را - کیف اصبحت ای رفیق باصفا
گفت عبداً موقنا با اوش گفت - کو نشان از باغ ایمان گر شگفت 
گفت تشنه بوده ام من روزها - شب نخفتم من زعشق و سوزها 
که بگویم یا فرو بندم نفس - لب گزیدش مصطفی یعنی که بس 
«مولوی»